امروز جلسه سازمان بهداشت جهانی با موضوع «گونه جدید کووید» برگزار می‌شود. وزیر بهداشت آلمان می‌گوید که وضعیت ویروس کرونا در حال حاضر وخیم‌تر از هر زمان دیگری در تاریخ همه‌گیری است. موج کنونی شیوع ویروس به تمام آلمان گسترش خواهد یافت. نفتالی بنت نخست‌وزیر رزیم صهیونیستی نیز گفت ما در حال حاضر در نزدیکی نقطه اعلام وضعیت اضطراری برای مقابله با گونه جدید کووید هستیم. همچنین نخست‌وزیر فرانسه، نیز گفته من در ساعت‌های آینده با رهبران اتحادیه اروپا ملاقات خواهم کرد تا تصمیم بگیریم چگونه با گونه جدید کووید برخورد کنیم. نکته حائز اهمیت این است که این سویه همزمان با رفع محدودیت‌ها در ایران و بازگشایی‌ها در حال شیوع است. به همین دلیل ویروس‌شناسان ایران کماکان نگران شیوع این واریانت در بین واکسینه نشده‌ها هستند. چرا که ۲/۱۴ درصد از افراد بالای ۱۸ سال، اصلا تمایلی به زدن واکسن ندارند.البته عدم تمایل به دریافت واکسن در میان گروه‌های مختلف، متفاوت است. مردان (۲/۱۷ درصد) بیشتر از زنان (۳/۱۱ درصد) گفته‌اند که تمایلی به واکسن زدن ندارند. البته گزارش‌های مربوط به نوع جدید کروناویروس که در آفریقای جنوبی شناسایی شده است، نشان می‌دهد که احتمالا واکسن‌های فعلی کارآمدی لازم را ندارد. این در حالی است که به گفته بهرام عین‌اللهی وزیر بهداشت، دیگر واردات واکسن کرونا نخواهیم داشت و عمدتا متکی به تولید داخلی خواهیم بود! البته اگر قرار باشد واریانت نوظهور به اندازه‌ای که می‌گویند خطرناک باشد، براساس تجربیات قبلی که اثربخشی واکسن‌ها به‌ویژه سینوفارم در مقابل واریانت دلتا کمتر بود، برای رهایی از میزان تلفات پیک ششم با سویه جدید یا باید حتما افراد بالای ۱۸ سال دوز بوستر بزنند و یا واکسن‌های معتبر با میزان اثربخشی بیشتر تزریق کنند. اگر چه مسوولان همیشه بعد از وقوع بحران به فکر واردات واکسن و محدودیت نیم‌بندی می‌افتند. این در حالی است که وقتی سازمان بهداشت جهانی هشدار جهش ویروس خطرناک را داده است نباید همچون گذشته دست روی دست گذاشت تا هموطنانمان به دلیل تعلل، فوت کنند بلکه باید دوباره از همین امروز محدودیت‌ها اعمال شود تا همانند پیک پنجم فاجعه انسانی رخ ندهد.
پیک ششم با سویه جدید
در همین راستا دکتر علیجان تبرائی رییس انجمن ویروس‌شناسی ایران به «جهان‌صنعت» گفت: متاسفانه میزان جهش‌هایی که در واریانت جدید دیده شده بسیار بیشتر از سویه‌های قبلی است. براساس گزارش‌ها بیش از ۳۰ جهش در پروتئین اس آن دیده شده است، که در موارد قبلی چنین تعدادی دیده نشده بود. بنابراین از این جهت بسیار نگران‌کننده است اما هنوز میزان کشندگی و ابتلای آن مشخص نیست. با این وجود براساس گزارش‌های جهانی بهداشت جهش‌های زیادی در پروتئین اس آن شکل گرفته که ۱۰ تا جهش در میزان چسبندگی به گیرنده‌های داخل سلول انسان به وجود آمده که حدود پنج‌تای آن نسبت به واریانت دلتا که خطرناک بود، بیشتر است. به همین خاطر ما هم همانند سازمان بهداشت جهانی درخصوص سویه جدید نگران شیوع گسترده آن در کشور هستیم به همین دلیل ما هم باید مثل کشورهای اروپایی که مراوده خود را با کشورهایی که جهش ویروس در آنجا شناسایی شده متوقف کنیم.
به نظرم از همین امروز باید تدابیری درخصوص بستن مرزها اقدام جدی صورت بگیرد. در پی بستن مرزها و ایجاد محدودیت‌های دوباره مردم هم باید بیش از گذشته پروتکل‌های بهداشتی را رعایت کنند. نکته کلیدی در بحث رهایی از پیک ششم با سویه جدید واکسیناسیون است. وی افزود: افرادی که تاکنون اقدامی برای دریافت واکسن نکردند، حتما باید هر واکسنی که در دسترس‌شان بود تزریق کنند. البته اخیرا بحث مقاومت واکسن‌ها در مقابل سویه جدید مطرح شده است ولی هنوز اطلاعات کافی درخصوص آن نداریم. در هر صورت ما نباید دست روی دست بگذاریم تا سویه جدید همان دلتا شیوع پیدا کند و بعد به فکر واردات واکسن و محدودیت‌ها باشیم. ما باید از همین امروز اقدامات لازم را پیش‌بینی و اجرایی کنیم.
دکتر تبرائی با اشاره به گفته‌های وزیر بهداشت درمورد عدم واردات واکسن کرونا به ایران اظهار کرد: به نظرم با توجه به روند مراجعه مردم به مراکز واکسیناسیون، میزان واکسن‌های دپو شده، نیاز شهروندان را تامین می‌کند. اما اگر شرکت‌های داخلی نتوانند نیاز واکسن کرونای دوز بوستر با واکسن‌نزده‌ها را تامین کنند، باید همچنان واردات واکسن مدنظر باشد. در هر صورت نباید شاهد این باشیم که فردی برای دریافت واکسن دوز اول یا سوم مراجعه کند و واکسن پیدا نکند. چرا که در حال حاضر تمام افراد بالای ۱۸ سال باید دوز بوستر را دریافت کنند، بنابراین وزارت بهداشت باید به این موضوعات فکر کند و بعد تصمیم به عدم واردات بگیرد. اما اینکه آقای وزیر براساس چه نکته آماری، واردات واکسن کرونا را خاتمه داده است، قطعا نیاز به بررسی بیشتری دارد. سازمان بهداشت جهانی در حالی سویه جدید کرونا را بدترین نوع جهش می‌داند که تمام محدودیت‌ها در ایران رفع و مدارس باز شده است؛ رییس انجمن ویروس‌شناسی ایران در این خصوص بیان کرد: طی دوسالی که درگیر بحران کرونا بودیم وزارت آموزش‌و‌پرورش و علوم تاکنون هیچ اقدامی در راستای بهبود وضعیت تهویه هوا و بهداشت دانش‌آموزان انجام ندادند و در این بخش بسیار ضعیف عمل کردیم. متاسفانه فقط زمانی که تصمیم می‌گریم، می‌خواهیم عمل کنیم.
درصورتی که ایجاد فضای بهداشتی در مدارس و دانشگاه‌ها قابل برنامه‌ریزی بوده است. این در حالی است که ما از ابتدا اعلام کرده بودیم اپیدمی کرونا تمام‌شدنی نیست و باید به زندگی با این ویروس عادت کنیم. حالا که هیچ‌گونه اقدامی صورت نگرفته صد در صد در مقابل ویروس آسیب‌پذیر هستیم. قطعا ایجاد محدودیت متناسب با شرایط موضوعی است که تمام کشورها آن را دنبال می‌کنند. چه‌بسا هم‌اکنون انگلیس اجازه ورود مسافران از شش کشور آفریقایی رابه کشور نمی‌دهد. بنابراین ما هم باید متناسب با شرایط موجود محدودیت‌های جدیدی را اعمال کنیم.
وی افزود: به نظرم هرچه سریع‌تر باید مرزهای کشور روی مسافران بسته شود تا همانند بحران دلتا، دیر اقدام نکنیم. چرا که در حال حاضر حدود یک سال است از دوز دوم واکسن برخی سالمدان گذشته و آنها بسیار آسیب‌پذیر‌اند، البته حدود یک میلیون تن از کادر درمان دوز یادآور را تزریق کردند اما با این حال برای ایمنی جمعی همگان باید دوز بوستر را دریافت کنند. برای پیشگیری از وقوع پیک ششم باید به موقع تشخیص دهیم که چه تصمیمی می‌توانیم در کمترین زمان ممکن بگیریم که متاسفانه ما در این امر بسیار ضعیف هستیم. چرا که در برخی مواقع محدودیت‌های بسیار سختی اعمال می‌کنیم و در بیشتر مواقع رها می‌کنیم در صورتی که تمام این موارد باید به صورت تدریجی باشد. اگر بازگشایی‌ها براساس پروتکل‌های که وزارت بهداشت تعیین کرده انجام می‌شد، قطعا کمترین خسارت را پرداخت می‌کردیم اما هیچ‌گونه پروتکل‌های بهداشتی در مدارس و دیگر اماکن به درستی انجام نمی‌شود، در نتیجه ما بسیار نگران سویه جدید کرونا در ایران هستیم.
پخش سویه جدید در دنیا
دکتر علیرضا ناجی رییس مرکز تحقیقات ویروس‌شناسی دانشگاه علوم‌پزشکی شهید بهشتی در خصوص به «جهان‌صنعت» گفت: راه‌های مقابله با هر واریانتی که شیوع پیدا می‌کند، یکسان است. در هر صورت وقتی واریانت‌های جدید ظهور پیدا می‌کند، ما باید پایش ژنتیکی کووید را در ایران قوی‌تر کنیم تا زمانی که این ویروس در کشور گسترش پیدا کرد بتوانیم به سرعت ورود آن را تشخیص دهیم.
در نتیجه مسوولان باید تمام محورهای مبارزه را برنامه‌ریزی کنند و از همین امروز مرزهای زمینی، هوایی و ریلی کشور بسته شود. چرا که هم اکنون سویه جدید از آفریقا به آسیا و هنک کنگ رسیده است. بنابراین بیشتر از مواردی که شناسایی شده، در دنیا پخش شده است. وی افزود: به همین خاطر وزارت بهداشت باید همچنان مردم را به رعایت پروتکل‌های بهداشتی و واکسیناسیون تشویق کند و از عادی‌انگاری بپرهیزد. در هر صورت تاکنون هیچ مشخصاتی از لحاظ بالینی به دست نیامده ولی به نظر می‌آید واریانت بسیار جدی است. چرا که با توجه به تعداد متاسیونی که در آنها به وجود آمده بیشتر آن متاسیون‌ها مربوط به مقاومت ویروس در مقابل واکسن می‌شود. البته همیشه این موضوع را پیش‌بینی می‌کردیم. چه‌بسا امکان دارد ویروس جدید در مقابل داروهای درمانی هم مقاومت کند.
وی افزود: حال که واریانت جدیدی ظهور کرده باید از چرخش آن در جامعه جلوگیری شود. چرا که واریانت‌ها زمانی در کشورها به وجود می‌آید که هیچ کنترلی درخصوص چرخش ویروس انجام نمی‌شود. امروزه هم ویروس در تمام نقطه جهان به سرعت در گردش است و هزاران بار جهش پیدا می‌کند. چرا که با وجود واکسیناسیون گسترده اما هنوز افراد بسیار زیادی هستند که دوز اول واکسن را دریافت نکردند بنابراین این افراد مستعد گردش ویروس در سطح جهان هستند. چه‌بسا تمام جهش‌های ویروس در کشورهایی ظهور کرد که از نظر واکسیناسیون ضعیف عمل کردند؛ همانند سویه مو، دلتا و لامبدا که در کشورهای فقیر و پرجمعیت گسترش پیدا کرد. به همین دلیل جهان باید با کمک یکدیگر با وحدت رویه موضوع کرونا را حل کنیم. چرا که تا زمانی که تردد بین جهان وجود دارد، هیچ کشوری به تنهایی نمی‌تواند کرونا را کنترل کند. در واقع ما در یک کشتی هستیم و اگر کشتی سوراخ شود، همه با هم غرق می‌شویم.
رییس مرکز تحقیقات ویروس‌شناسی با اشاره به مقاومت واکسن‌ها در مقابل سویه جدید بیان کرد: قطعا این امکان وجود دارد که سویه جدید، واکسن را دور بزند و ما بارها این موضوع را پیش‌بینی کرده بودیم. چه‌بسا سویه دلتا هم در مقابل واکسن مقاومت‌های زیادی کرد، به همین دلیل ما در این مورد هم بسیار نگران هستیم. چرا که سویه جدید براساس مطالعات گفته شده به نظر می‌رسد از همه واریانت‌های تا امروز شناسایی شده نسبت به واکسن مقاوم‌تر است.
به همین دلیل موضوع اقدامات غیردرمانی در کنار واکسن بسیار اهمیت دارد. به نظرم در حال حاضر تمام کشورها ازجمله ایران که محدودیت‌ها را برداشتند، باید مجدد درخصوص بازگشایی‌ها بازنگری کنند، زیرا در هر صورت اگر این‌گونه ویروس‌ها در میان جمعیتی که واکسینه نشدند پخش شود، دیگر نمی‌توان با این واکسن‌های موجود جلوی انتشار آن را گرفت؛ چرا که با توجه به رفع محدودیت‌ها در جهان ویروس با قدرت و سرعت در حال چرخش است.
او ادامه داد: متاسفانه با وجود اینکه سویه جدید کرونا در مقابل واکسن‌ها مقاومت بیشتری دارد، واکسن سینوفارمی که بیش از نیمی از جمعیت ایران تزریق کردند کمتر از واکسن‌های دیگر محافظت دارد. این در حالی است که ما واکسن سینوفارم را بیشتر در جمعیت سالمند تزریق کردیم و براساس مطالعات این واکسن در گروه سنی بالای ۶۰ سال نسبت به واکسن‌های دیگر عملکرد بسیار ضعیف‌تری دارد.
با این حال بهتر است از امروز به سوی واکسن‌های قوی‌تری همچون پاستور و اسپایکوژن که تولید داخلی هم هست برویم، بنابراین زمان را نباید از دست دهیم از همین امروز محدودیت‌ها را شروع کنیم و مرزها را ببندیم و همزمان با آن تمام افراد بالای ۱۸ سال سه ماه بعد از تزریق واکسن سیوفارم دوز بوستر را بزنند. افرادی هم که واکسن آسترازنکا زدند باید بعد از شش ماه دوز بوستر دریافت کنند. در نتیجه تنها راه مقابله با واریانت جدید واکسیناسیون سراسری است.
