استقرار ده‌ها هزار سرباز ارتش روسیه در مناطق نزدیک به مرز این کشور با اوکراین، ضمن برانگیختن نگرانی‌های شدید نسبت به احتمال حمله گسترده ارتش به کشور اوکراین، بر میزان تنش‌های موجود میان مسکو و غرب افزوده بود. از سال 2014 و هم‌زمان با انضمام شبه‌جزیره کریمه به خاک روسیه، شبه‌نظامیان مورد حمایت مسکو در شرق اوکراین اعلام خود‌مختاری کردند و خواستار الحاق این مناطق به خاک روسیه شدند. با اینکه این خواسته شبه‌نظامیان محقق نشد، اما حمایت روسیه از آنها باعث شده تا کنترل مناطق شرقی اوکراین همچنان در دست این شبه‌نظامیان باقی بماند.
«جوزپ بوررل»، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، در روزهای گذشته با اشاره به حضور تنش‌آفرین ارتش روسیه در اطراف مرز اوکراین، تحرکات نظامی تازه مسکو را بسیار خطرناک توصیف کرده بود. نگرانی نسبت به بالاگرفتن تنش در مرز اوکراین، هم‌زمان با درگیری‌های پراکنده اخیر میان جدایی‌طلبان تحت حمایت روسیه و ارتش اوکراین در مناطق شرقی این کشور مطرح شد. دولت اوکراین هفته گذشته از کشته‌شدن یک سرباز اوکراینی و زخمی‌شدن یک نظامی دیگر این کشور در جریان این درگیری‌ها خبر داد و شورشیان مورد حمایت مسکو نیز ادعا کردند از ابتدای ماه ژانویه 2021 تاکنون، 20 نفر از نیروهای آنها در درگیری با ارتش اوکراین کشته شده‌اند. از زمان آغاز درگیری‌ها در شرق اوکراین از سال 2014 تاکنون، حدود 14 هزار نفر در درگیری‌ها کشته شده‌اند.
روسیه پیش‌تر اعلام کرده بود نیروهای نظامی این کشور برای انجام مانوری سه‌هفته‌ای در شبه‌جزیره کریمه، به این مناطق اعزام شده‌اند. مسکو همچنین هم‌زمان با انجام این مانور، به ایالات متحده آمریکا و ناتو نسبت به آنچه فعالیت‌های تحریک‌آمیز در دریای سیاه خوانده شد، هشدار داده بود. مقامات کرملین از سوی دیگر با رد گمانه‌زنی‌های مطرح از سوی دولت اوکراین و متحدان غربی‌اش مبنی‌بر آمادگی مسکو برای یک حمله نظامی به شرق این کشور، ادعا کردند مانور نظامیان روسیه در کریمه به‌هیچ‌وجه تهدیدآمیز نبوده و تنها در پاسخ به تمرین‌های ناتو در اروپا و نیز تحرکات نظامی اوکراین انجام شده است. براساس بیانیه وزارت دفاع روسیه که روز گذشته منتشر شد، «واحد‌ها و یگان‌های نظامی ما در‌حال‌حاضر به سمت پایانه‌های بارگیری راه‌آهن و محل استقرار هواپیماهای باری نظامی در حرکت هستند تا به پایگاه‌های دائمی خود باز‌گردانده شوند».
از سوی دیگر، «سرگی شویگو»، وزیر دفاع روسیه که خود نیز با حضور در کریمه تمرین‌های نظامی کشورش را از نزدیک دنبال کرد، فلسفه برپایی این مانور غافلگیرانه را بررسی آمادگی نیروهای نظامی روسیه خواند و اعلام کرد عقب‌نشینی ده‌ها هزار نیروی مستقر در کریمه و غرب روسیه تا اول ماه می به طول خواهد انجامید.
اظهارات جدید وزیر دفاع روسیه در حالی مطرح می‌شود که مسکو اخیرا مستقر‌شدن نیروهای روسی را تمرین نظامی در پاسخ به «اقدامات تهدیدآمیز» ناتو خواند. این اظهارات نگرانی غرب را بیشتر از قبل برانگیخت. در همین حال، گفته شده که روسیه قصد تحت‌کنترل‌گرفتن مناطقی از دریای سیاه را دارد و اوکراین نیز نگران آن است که این اقدام بنادر این کشور را تحت تأثیر قرار دهد. ولادیمیر پوتین روز گذشته در سخنرانی سالانه خود، دوباره به غرب درباره آنچه «عبور از خط قرمزهای مسکو» خواند، هشدار داد. حامیان روسیه، اقدام مسکو برای عقب‌نشینی از مرز با اوکراین را نشانه‌ای از تنش‌زدایی آشکار در اطراف مرزهای اوکراین تعبیر کرده‌اند. در هفته‌های گذشته حضور نظامیان روسی در مناطق مرزی با اوکراین باعث افزایش تنش اروپا و ایالات متحده با روسیه شده بود.
براساس اعلام اولیه ناتو، حدود 4۰ هزار نظامی روسیه در نزدیکی مرز اوکراین و همچنین در شبه‌جزیره کریمه که در سال 2014 ضمیمه خاک روسیه شد، حضور یافته بودند. در روزهای گذشته این برآورد به حدود 150 هزار نظامی روسی تغییر پیدا کرد. ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، در‌پی افزایش حضور نظامی روسیه در مرز با اوکراین و با هدف تنش‌زدایی با مسکو، خواستار دیدار با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه شده، اما هنوز پاسخ مثبت مسکو را دریافت نکرده است. زلنسکی روز گذشته از عقب‌نشینی نظامیان روسیه که می‌تواند باعث کاهش تنش‌ها در منطقه مرزی شود، استقبال کرد.
زلنسکی در روزهای گذشته و در مذاکرات خود با رهبران اروپایی از آنها خواست تا موضعی جدی‌تر در برابر روسیه اتخاذ کنند. رهبران کشورهای عضو ناتو نیز در واکنش به استمداد رئیس‌جمهور اوکراین، خواستار برگزاری نشستی در ماه ژوئن شدند. جالب اینکه اگر این درخواست ارائه نمی‌شد هم رهبران ناتو براساس برنامه قبلی، در ماه ژوئن موضوع رابطه ناتو و روسیه را در دستور کار داشتند. در روزهای گذشته، ایالات متحده نیز به روسیه هشدار داده بود که در صورت بروز رفتاری تحرک‌آمیز در مرز با اوکراین، عواقب آن را خواهد دید.
اخراج دیپلمات‌های روس از 3 کشور حوزه بالتیک
دولت‌های سه کشور لیتوانی، استونی و لتونی در همبستگی با دولت جمهوری چک اعلام کردند در مجموع چهار دیپلمات روسی را از کشورهایشان اخراج خواهند کرد. جمهوری چک اخیرا دیپلمات‌های روسی را در اعتراض به نقش آنها در انفجاری در این کشور در سال 2014 اخراج کرد. گفته می‌شود دو نفر دیگر از دییپلمات‌ها هم که در ماجرای مسموم‌کردن سرگئی اسکریپال، جاسوس سابق روسی در لندن نقش داشتند، تحت تعقیب نیروهای امنیتی جمهوری چک قرار دارند. روسیه در واکنش به این اقدام دولت جمهوری چک، 20 دیپلمات این کشور را از خاک روسیه اخراج کرد.
به نظر می‌رسد جو بایدن، رئیس‌جمهور ایالات متحده، دیگر قصد ندارد «متیو روژانسکی»، تحلیلگر امور روسیه را به‌عنوان کارشناس امور روسیه به شورای امنیت ملی آمریکا بیفزاید. روژانسکی مدیر مؤسسه «کنان» وابسته به اندیشکده ویلسون است و در هفته‌های گذشته اصلی‌ترین گزینه برای تصدی سمت کارشناس امور روسیه در شورای امنیت ملی آمریکا محسوب می‌شد. این سمت نقشی تأثیرگذار در تعیین سیاست‌های واشنگتن در قبال روسیه دارد و نقطه تماس اصلی بین آژانس‌ها و نهادهای مختلف دولت آمریکا در ارتباط با اقدامات تهاجمی روسیه در جهان به‌شمار می‌رود.
روژانسکی در سال ۲۰۱۷ به انتقاد از «پارانویای سبک جنگ سردی آمریکا از لولوی روسیه» پرداخته و گفت پوتین «یک مشکل بزرگ برای آمریکاست»؛ در‌حالی‌که استدلال کرد تشدید تنش با روسیه دربردارنده «ریسک‌های غیرقابل قبول» است. او در یک مقاله همچنین از سیاست آمریکا در اتکای افراطی به تحریم‌ها علیه مسکو انتقاد کرده و گفت: روسیه قرار نیست کنار برود. همزیستی مسالمت‌آمیز همچنین امری ضروری از جانب آمریکاست.
دیدگاه‌های روژانسکی درباره روسیه ظاهرا منجر به این شده که انستیتوی کنان وابسته به مرکز ویلسون متهم شود به اینکه ابزار مداخله سیاسی روسیه بدون آنکه خودش خبر داشته باشد، است. دلیل انصراف دولت بایدن از انتصاب روژانسکی، نزدیکی او با ولادیمیر پوتین و دیگر مقام‌های ارشد حکومت او عنوان شده است. تعدادی از مقام‌های ارشد سابق و فعلی دولت آمریکا، به بایدن هشدار داده‌اند انتصاب چنین فردی در وضعیت متشنج فعلی میان واشنگتن و مسکو می‌تواند پیام عقب‌نشینی ایالات متحده از مواضعش در قبال روسیه را به مسکو منتقل کند.