محسن رنانی اقتصاددان نامدار و منتقد دولت روحانی و دولت احمدینژاد اسفندماه سال گذشته نوشتاری سهبخشی درباره مسائل گوناگون اقتصاد سیاسی منتشر کرد که در پیشدرآمد بخش نخست آن نکات بسیار مهمی عنوان کرد: «بحرانهای اقتصادی و اجتماعی، کشور را به نقطه خطرناکی رسانده است و اگر هر چه سریعتر برای مدیریت و مهار بحرانها اقدام نشود، کشور وارد مسیر بیبازگشتی میشود و برای مهار بحرانها، ما نیاز به برخی اصلاحات جدی و فوری در ساختار سیاسی جمهوری اسلامی داریم. این اصلاحات تنها در توان مقام معظم رهبری است، چراکه از این پس جمهوری اسلامی هرگز رهبری به قدرتمندی سیاسی و تواناییهای شخصیتی، روحیه انقلابی و سرمایه تقدس و کاریزمای ایشان به خود نخواهد دید. بنابراین برخی اصلاحات است که فقط و فقط ایشان میتوانند انجام دهند و اگر از ایشان بگذارد دیگر کسی توانایی و جسارت آن را نخواهد داشت و فرصت اصلاح جمهوری اسلامی از دست میرود و جمهوری اسلامی در بحرانهایی غرق میشود که ممکن است ایران را هم با خود غرق کند.»
خطر ابرتورم
در اقتصاد ایران
محسن جلال پور، رییس سابق اتاق ایران نیز اخیرا با ابراز نگرانی از وضعیت کنونی اقتصاد کشور، از ابرتورم 1400 به عنوان بلایی بزرگ که قرار است بر سر اقتصاد ایران بیفتد، خبر داد و گفت «در سال ۱۳۹۹ دولت مهمان ناخوانده مردم و بخش خصوصی بود. به عبارتی دولت سر سفره مردم نشست و هر چه کم داشت از سفره مردم برداشت؛ چه مستقیم و چه غیرمستقیم …و مطمئنا مهمترین اولویت اقتصاد ایران در سال ۱۴۰۰ قابل پیشبینی کردن و ثبات اقتصاد خواهد بود. بدون داشتن چشماندازی واضح از وضعیت اقتصاد هیچگونه سرمایهگذاری، توجیهپذیر نخواهد بود. به گمانم در سال ۱۴۰۰ نیز منابع در دسترس دولت به شدت محدود خواهد بود اما سیاستگذار باید متوجه باشد که هر گونه انبساط مالی قطعا با انبساط پولی همراه خواهد بود. خطر ابرتورم از اقتصاد ایران دور نشده و چنانچه هزینههای کشور بر اساس منابع غیرواقعی صورت گیرد، اقتصاد کشور در دام تورمهای بالا و بیثباتی بیشتر در بازارهای مختلف خواهد افتاد". به اعتقاد بسیاری از صاحبنظران اقتصادی، ابرتورم زمانی رخ میدهد که نرخ تورم در یک اقتصاد، از سطوح عادی بالاتر میرود و وارد وضعیت غیرقابل کنترلی میشود که در آن، قیمتها هر ماه، هر روز و حتی هر ساعت بالا میروند. اقتصاددانها در مورد آستانه وقوع ابرتورم اتفاق نظر ندارند، اما معمولاً نرخهای تورم بالاتر از ۵۰ یا ۱۰۰ درصد، احتمال ایجاد وضعیت ابرتورم را تشدید میکنند. بر این اساس، ایران، دست کم در تاریخ ثبت شده اقتصادش، ابرتورم را تجربه نکرده است.
تورم سناریو محور
بهنام ابراهیمی، پژوهشگر حوزه اقتصادی در اصفهان در این باره به "نوسان" می گوید: میزان نرخ تورم در سال 1400 سناریو محور و بستگی به اتفاقات پیش روی سیاسی و اقتصادی کشور دارد. او توضیح می دهد: اگر شرایط تحریمی و سیاسی کشور در بدترین حالت باشد تورم 60 تا 70 درصدی در ادامه سال قبل تکرار خواهد شد، اما اگر شرایط سیاسی و تحریم ها تعدیل یابد، دیگر نه ابرتورم دوره های قبل را خواهیم داشت و نه ثبات 7 یا 8 سال پیش را. البته زمانی که دولت از نظر منابع درآمدی تحت فشار باشد ناچار به چاپ پول می رود که تورم 70 تا 80 درصدی از همان ناحیه ایجاد می شود. او با پیش بینی تورم حدود 25 تا 30 درصد برای سال1400، می گوید: البته اگر شاهد گشایش کامل اقتصادی و سرمایه گذاری خارجی در کشور باشیم، نرخ تورم به زیر 10 درصد می رسد که احتمال این مورد بسیار کم است. ابراهیمی تاکید می کند: با توجه به شرایط فعلی کشور، اگرچه برخی فعالان و اساتید اقتصادی نسبت به ایجاد ابرتورم 1400 نگران هستند، اما من چنین نظر و نگرانی را برای برای اقتصاد ایران ندارم.
افق روشن مدیریت
در بازار ارز
محمد واعظ، دانشیار گروه اقتصاد دانشگاه اصفهان نیز در خصوص برخی پیش بینی ها از ایجاد تورم فزاینده در ایران، به "نوسان" می گوید: در تاریخ اقتصادی ایران بعد از سال 1322 هیچ گاه نرخ تورم در اقتصاد ایران سه رقمی نشده است. او البته یادآور می شود: بالا بودن نرخ رشد حجم پول به دلیل ناترازی های مالی و کسری بودجه عملیاتی دولت و ... ظرفیت ایجاد تورم بالا را در اقتصاد ایران ایجاد کرده است، اما به این معنا نیست که نرخ تورم در ایران بالا قرار خواهد گرفت. این اقتصاددان با بیان اینکه در کوتاه مدت نرخ تورم تحقق یافته براساس عوامل واقعی و انتزاعی به نرخ ارز بستگی دارد، توضیح می دهد: اگر مقام ارزی موفق به تنظیم نرخ ارز شود، نرخ تورم نقطه به نقطه 48.8 درصد سال 1399 از نقطه اوج خود عبور کرده و انتظار می رود نرخ تورم نقطه به نقطه در انتهای سال 1400 به مراتب کمتر از سال گذشته شود. او با اعتقاد بر اینکه افق مدیریت در بازار ارز و منابع ارزی روشن است، می گوید: برای مثال براساس داده های جهانی از ماه مارس فروش نفت خام ایران به خارج کشور افزایش اساسی پیدا کرده و احتمال دارد در ماه های فوریه و ژوئن این افزایش شدت یابد و این افزایش موجب می شود برای تامین کالاهای اساسی، نهاده های دامی و دارو نیاز به مراجعه به ارز نیمایی نباشد و خودبه خود فشار تقاضا از بازار ارز نیمایی برداشته و ارز عرضه شده در شبکه نیمایی از محل صادرات غیرنفتی تامین کننده نیازهای متعارف کشور (مواد اولیه و واسطه ای واحدهای تولیدی) شود. واعظ تصریح می کند: معیارهای کمی متفاوتی برای ابرتورم وجود دارد، اما معیار حداقلی، سه رقمی شدن تورم است و به طور قطع اقتصاد ایران وارد این حوزه نخواهد شد. او با پیش بینی نرخ تورم در سالجاری، می گوید: اگر تکانه بیرونی خاصی در کشور ایجاد نشود و طبق شرایط ماه های اخیر مدیریت بازار ارز عملی شود، نرخ تورم نقطه به نقطه در انتهای سال 1400 حدود 30 درصد خواهد شد، به این معنا نرخ تورم نقطه به نقطه 1400، معادل 18.8 درصد کمتر سال 1399 شود.
هشدار را
جدی بگیریم
کمیل طیبی، استاد اقتصاد دانشگاه اصفهان نیز در این باره به "نوسان" می گوید: موضع گیری های کارشناسان اقتصادی براساس سوابق و عواملی همچون تورم، رکود و ... است که پیشتر در کشور رخ داده است و به طور قطع اگر اقدام اساسی برای نرخ تورم نشود این روند، نرخ فزاینده به خود می گیرد، چراکه در سال جاری با تغییر دولت و رویه آن، شاید با کسری بودجه مواجه شویم، بنابراین راهی به غیر از نشر و چاپ پول نخواهیم داشت که این شرایط به تورم دامن می زند. او اضافه می کند: البته جدیدترین گزارش صندوق بین المللی پول، برای ایران نرخ تورم فزاینده را پیش بینی کرده است که این هشدار را باید جدی بگیریم، چراکه باید شاخص های اقتصادی را همواره به به طور جدی و کارآمد، مدیریت کنیم، از سوی دیگر امروز سابقه شاخص های اقتصادی همچون رشد منفی اقتصاد، تورم 40 درصدی، رکود و .. برخی فعالان و اساتید اقتصادی را نگران کرده است. استاد اقتصاد دانشگاه اصفهان اما با اعتقاد بر اینکه ابرتورم به نوعی قابل مهار است، توضیح می دهد: تنش زدایی در روابط مان با کشورهای خارجی و دنیا، مهیا کردن شرایط جذب سرمایه گذاری، برقراری تجارت جهانی، حل مشکل FATF و همچنین سیاست های داخلی همچون انضباط مالی و ...، مبارزه با سودجویی و دلالی با روش های صحیح و اقتصادی نه پلیسی و .. می تواند نسبت به مهار پدیده تورم فزاینده در کشور راهگشا باشد.
طیبی با پیش بینی نرخ تورم 1400 در ایران، می گوید: به شدتی که برخی اساتید اقتصادی از شکل گیری ابرتورم 1400 خبر داده اند، نرخ تورم در ایران افزایش نخواهد یافت و نرخ آن نسبت به سال 1399 کاهنده ای است و پیش بینی می شود نرخ تورم در سال جاری بین 20 تا 25 درصد باشد.