ماجرا چیست؟
اعتراض جاری از اختلاف قدیمی کشاورزان اصفهانی و دولت آب می‌خورد؛ همان اختلافی که نهم مهرماه امسال در بیانیه‌ای خطاب به سیدابراهیم رییسی خودش را نشان داد. خواسته کشاورزان این بود که «میزان آب مصرفی بخش‌های مختلف از جمله صنعت کاهش یابد تا آب برای کشت پاییزه گندم تامین شود.»
این تقابل با صنعت را در شعارها و حرف‌های دیروز معترضان هم دیدیم. آنها معتقدند که صرف شدن آب در صنایعی نظیر کاشی و فولاد موجب تبعیض علیه کشاورزان است و باید این صنایع را در جایی نزدیک دریا می‌ساختند. شمار بسیاری از اصفهانی‌ها دیروز کنار پل خواجو آمده و شعار می‌دادند؛ «زاینده‌رود را پس بده، به اصفهان نفس بده» و «کشاورز کشاورز حمایتت می‌کنیم».
ویدئوهای مختلف و بسیاری از آنچه معترضان می‌گویند و می‌خواهند در فضای مجازی دست به دست می‌شود، در یکی از آنها یکی از زنان اصفهانی که معتقد است چیزی برای از دست دادن نمانده، می‌گوید که اینجا می‌نشینند تا حق‌آب را که از گذشتگان خود به ارث برده‌اند بگیرند و به آیندگان هم تحویل دهند.
آنها در حالی از دولت می‌خواهند که حق‌آبه آنان را بدهد که در خرداد ماه شورای تامین استان تصویب کرده بود ۲۵۰ میلیون مترمکعب سهم آب برای کشت محصولات کشاورزان اختصاص داده شود اما فقط ۷۰ میلیون مترمکعب تامین شد.
دستور مسوولان
اعتراضات اخیر آنقدر گسترده و ادامه‌دار بود که نمی‌توانست مورد توجه قرار نگیرد. برای همین هم دیدیم که آقایان مسوول به واکنش واداشته شدند. مثلا علی‌اکبر محرابیان وزیر نیرو چند روز قبل به اصفهان سفر کرد و وعده داد که رییس‌جمهور پیگیر حل این مشکل است. او از واگذاری مدیریت آب استان اصفهان به استانداری خبر داد و گفت: «قطع به یقین مدیران استان نسبت به مسوولان کشوری از وضعیت آب اطلاعات بیشتری دارند و شایسته است که مدیریت آب استانی شود.»
رییس‌جمهور هم به رییس مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری برای مطالعات علمی در زمینه احیای زاینده‌رود ماموریت داد. او در جمع نمایندگان استان‌های سمنان، قم و اصفهان گفته بود: «به رییس مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری ماموریت دادم مطالعات علمی در زمینه احیای زاینده‌رود را آغاز کنند. کمیته و کارگروه فعالی برای رسیدگی به این مساله تشکیل خواهد شد تا احیای زاینده‌رود و رفع مشکل مربوط به آن مثل فرونشست زمین در مناطق مرکزی کشور به طور دقیق مورد بررسی قرار گیرد و یک طرح علمی و عملیاتی برای رفع آن تهیه شود.»
رییسی دیروز هم همزمان با تجمع هزاران کشاورز اصفهانی و درخواست از مسوولان برای جاری شدن آب در زاینده‌رود، به معاون اول خود دستور داد با کشاورزان گفت‌وگو کند. پس از این دستور، محمد مخبر به وزرای نیرو و جهاد کشاورزی ماموریت داد در اسرع وقت برای حل مشکل حوضه آبریز زاینده‌رود در استان‌های چهارمحال‌وبختیاری، اصفهان و یزد اقدام کنند.
بعد از آن هم اعلام شد که محمد مخبر یک گفت‌وگوی زنده با مردم اصفهان خواهد داشت.
واکنش مجلسی‌ها و نمایندگان اصفهان در این زمینه اما بیشتر قابل تامل بود. انتظار می‌رفت نمایندگانی که با رای مردم اصفهان به کرسی‌های سبز بهارستان رسیده‌اند، بیشتر حواسشان به پیگیری مطالبات آنان باشد اما این‌طور نبود. مثلا میرزایی، نماینده اصفهان که با حواله کردن کشاورزان و مردم اصفهان به نماز و دعا برای جاری شدن زاینده‌رود خشم آنها را برانگیخته و موجب یک تحصن مقابل دفتر خود شده بود، برای جبران حرف‌های خود از رییس‌جمهوری درخواست کرد که دستور تشکیل ستاد احیای رودخانه زاینده‌رود را صادر کند چون اهمیت این رودخانه حیاتی، از دریاچه ارومیه کمتر نیست. او در صفحه توئیتر خود نوشت: بارها باصدای رسا گفتیم که فریاد کشاورزان عزیز اصفهان را بشنوید. آقای رییس‌جمهور! دستور تشکیل ستاد احیای رودخانه زاینده‌رود را صادر کنید. اهمیت این رودخانه حیاتی، از دریاچه ارومیه کمتر نیست! عدم اقدام،اصفهان را در معرض یک فرونشست عظیم قرار داده که نابودی اصفهان و ابنیه تاریخی آن را در پی دارد.
البته نباید بی‌انصافی کنیم، مجمع نمایندگان اصفهان یک دیدار هم با رییس‌جمهوری داشتند که بعد از آن سیدناصر موسوی لارگانی از اراده مشترک مجلس و دولت برای احیای زاینده‌رود خبر داد. در همان جلسه بود که رییسی دستور ایجاد ستاد احیای زاینده‌رود را داد. لارگانی درباره آن گفته بود: «البته نه یک ستادی که صرفا عنوان این موضوع را داشته باشد بلکه ستادی که اجرایی و عملیاتی باشد، همچنین قرار شد با دستور رییس‌جمهور جمعی از نمایندگان استان با مرکز پژوهش‌های دولت جلساتی داشته باشند و این جلسات برای بررسی راهکارهای زاینده‌رود و جاری شدن آب در آن ادامه داشته باشد.»
اهمیت قضیه
تجمع گسترده و ادامه‌دار اصفهانی‌ها از جهات مختلف حائز اهمیت است. لزوم رسیدگی به خواست و مطالبه بر حق مردم و کشاورزان منطقه تنها یکی از وجود اهمیت این ماجرا است. مساله دوم اما نقشی است که به گفته کارشناسان سوءمدیریت در بروز این بحران دارد. به عبارت دیگر خشکسالی در زاینده‌رود خود به خود ایجاد نشده که حالا مردم استان منتظر باران بمانند. این مشکل را سوء‌مدیریت‌هایی مثل برداشت غیر‌مجاز از زاینده‌رود و انتقال آب‌های غیرکارشناسی شده ایجاد کرده است. برای همین وقتی میرزایی، عضو مجمع نمایندگان اصفهان به جای پیگیری مطالبه مردم حوزه انتخاباتی خود، آن حرف را زد، آن حجم از نارضایتی ایجاد شد.
نارضایتی اما سومین و اساسی‌ترین وجه اهمیت این مساله است. ایجاد بحران به واسطه سوء‌مدیریت و پشت گوش انداختن حل مشکلات موجود، به حد و نحوه قابل‌توجهی بر میزان نارضایتی مردم استان اصفهان افزوده است؛ نارضایتی‌ای که نیازی به گفتن ندارد در صورت تداوم و انباشت چه عواقبی خواهد داشت. مسوولان مربوطه در دولت و مجلس حتما می‌دانند که مردم ایران به قدر کافی تحت فشار اقتصادی و… هستند و وضعیت فعلی کم از آتش انداختن در انبار کاه نیست. به ویژه اگر توجه داشته باشیم که گستره اعتراضات هیچ‌وقت به یک جغرافیای خاص محدود نمانده و نمی‌ماند، اهمیت این وضعیت بهتر درک خواهد شد.
صدای اصفهانی‌ها
پوشش خبری تجمع گسترده اصفهانی‌ها در صداوسیما اما نشانه امیدوارکننده‌ای است و این تصور را ایجاد می‌کند که آقایان حداقل خیال نادیده گرفتن این وضعیت را ندارند. رسانه ملی که اخیرا و بعد از روی کار آمدن جبلی در موارد بیشتری و به صورت دقیق‌تری اخبار و آنچه در کشور می‌گذرد را منعکس می‌کند، دیروز هم خبرنگاری حاضر در صحنه داشت. جمعیت جمع‌شده در زاینده‌رود را از قاب تلویزیون به مردم کشور نشان داد و در گزارش خود آورد: «مهم‌ترین خواسته و مطالبه کشاورزان و مردم، احیای زاینده‌رود و اجرای مصوبات شورای عالی آب است و این را هم در مصاحبه‌ها گفتند و هم در دست‌نوشت‌ها و بنرها می‌بینیم. نکته مهم این تجمع آن است که کشاورزان فقط حق قانونی خود را می‌خواهند و همه را دعوت به آرامش می‌کنند تا مسوولان در آرامش به اجرای مصوبات ۹ ماده‌ای شورای عالی آب توجه کنند.»
صدای اصفهانی‌ها علاوه بر صداوسیما از تریبون جمعه هم شنیده شد. آیت‌الله سید یوسف طباطبایی‌نژاد، خطیب جمعه اصفهان گفت: «کشاورزان ما راه درآمدی دیگری ندارند و برای رفع این مشکل چاره‌اندیشی نشده است. کشاورزان بالاترین مقام را نزد خدا دارند و همه مردم اصفهان از اینکه آب نباشد یا کم باشد نگرانند زیرا با نبود آب، نمی‌توان کشاورزی کرد. کمک بلاعوض، پرداخت خسارت، تغییر کاربری زمین‌های کشاورزی بدون در نظر گرفتن سهم دولت و اولویت استخدام فرزندان کشاورزان از جمله راهکارهایی است که می‌توان اجرایی کرد.»
نماینده ولی‌فقیه در استان گفت: «من همراه کشاورزان هستم، آنها راهپیمایی کردند که دولتمردان مشکلشان را متوجه شوند. ما معتقدیم برخی حرف‌ها از کشاورزان نیست و نباید حرف‌های بی‌پایه‌ای که صحت ندارد به نام کشاورزان تمام شود.»طباطبایی‌نژاد افزود: «وعده‌هایی که راجع به آب اصفهان داده می‌شود همچون انتقال آب از بهشت‌آباد ۱۰ سال و انتقال آب از خلیج‌فارس۲۰ طول می‌کشد.» وی با اشاره به اینکه دولت باید جلوی حق‌خواهی و سهم‌خواهی اضافه آب را بگیرد، گفت: مجموع مصرف آب آشامیدنی اصفهان، ۱۲ مترمکعب بر ثانیه است که دو مترمکعب بر ثانیه آن برای یزد می‌رود، این مقدار آب انتقالی در ثانیه کف رودخانه ما را
‌تر نمی‌کند.