طي سال‌هاي گذشته بارها مسوولان وزارت نيرو در آستانه فصل تابستان از سايه خاموشي‌هايي مي‌گفتند كه اگر توازن توليد و مصرف برابري نكند ميزبان خانه‌هاي ايرانيان خواهد شد. اگرچه اين هشدارها در سال‌هاي گذشته به مدد افزايش توليد‌هاي مقطعي و البته كاهش مصرف به صورت برنامه‌ريزي شده اجرا نشد و تقريبا چند سالي بدون خاموشي‌هاي برنامه‌ريزي شده و سراسري سپري شد اما در سال جاري با رشد مصرف دوباره غول خاموشي‌ها بازگشت و خاموشي‌هاي برنامه‌ريزي‌شده ميزبان كلانشهرهاي كشور شد.
اگر چه اين روال كم‌كم به روالي عادي در زندگي خانوارهاي ايراني تبديل شده و قطع دو ساعته برق آنچنان خسارتي به منازل ايرانيان وارد نمي‌كند اما صنايع با هرخاموشي زيان‌هاي زيادي را مي‌بينند. فعالان صنعتي كشور به خوبي مي‌دانند كه هر بار كه مصرف از توليد فزوني كند، اولين بخشي كه براي كاهش مصرف برق بايد قرباني شود، صنايع است. با توجه به اينكه بارها مسوولان وزارت صنعت، معدن وتجارت و حتي مسوولان وزارت نيرو اعلام كرده‌اند كه قرارداد با صنايع براي تامين برق ٩ ماهه است نه ١٢ ماهه؛ اين بخش بايد متضرر خسارت‌هايي شوند كه از اين قطعي‌ها شامل حال‌شان مي‌شود.
اين روال حتي در سال‌هايي كه خاموشي‌هاي سراسري روي نمي‌داد نيز موجب شد تا خسارت‌هايي به واحدهايي كه وابسته به برق هستند روي دهد و حتي در برخي موارد برخي از صنايع پليمري و پلاستيكي در شهرك‌هاي صنعتي به دليل كاهش زيان‌هاي حاصل از قطعي برق صلاح خود را به تعطيلي واحدهاي خود براي گذر از زمان پيك مصرف مي‌ديدند چرا كه با قطع برق اين واحدها و انباشت مواد پلاستيكي در دستگاه‌ها، عملا فعاليت دستگاه‌ها بعد از خاموشي متوقف مي‌شد و خسارت آن از سود حاصل از توليد بيشتر بود.
صنعت زير تيغ
اين روال موجب شده تا طي روزهاي گذشته و با تداوم خاموشي‌هاي سراسري فعالان صنعتي اعتراض‌هايي به خاموشي‌ها و زياني كه به صنايع وارد مي‌شود داشته باشند. به گونه‌اي كه عبدالوهاب سهل‌آبادي، رييس خانه صنعت، معدن و تجارت رسما اعلام كرده است كه«ادامه قطعي برق صنعت را بيچاره مي‌كند، قطعي برق طي روزهاي اخير مشكلات بسيار زيادي براي صنايع مختلف به وجود آورده است و خسارت‌هاي مختلفي را به موتورها و الكتروموتورهاي صاحبان صنايع وارد كرده است كه اگر فشارها و قطعي‌هاي وارد در حوزه برق در ارتباط با صنايع كماكان ادامه داشته باشد مطمئن باشيد وضعيت صنعت كشور از اين بدتر خواهد شد.»
او حتي به برنامه‌ريزي‌هايي كه پيش از اين در مورد وعده‌هاي افزايش توليد برق كشور از انرژي‌هاي نو و تجديدپذير داده شده بود اشاره كرده و گفته است: «وزير نيرو معتقد است كه در مصرف برق بايد صرفه‌جويي كرد اما متاسفانه طي چند سال اخير هيچ‌گونه اتفاق مثبتي در انرژي‌هاي نو و تجديدپذير رخ نداده است و بايد بدانيم كه نگاه دنيا اين است كه حتي اگر برق خانگي قطع شود نبايد برق صنايع دچار قطعي شود. قطعي برق واحدهاي صنعتي و توليدي نه‌تنها كاهش توليد را در بر مي‌گيرد، بلكه زيان‌هاي خاص ديگري را نيز به همراه دارد، واحدهاي صنعتي در تابستان با قطعي برق روبه‌رو هستند و در زمستان گاز آنها قطع مي‌شود. نگاه به صنايع بايد متفاوت از مصرف خانگي باشد. جرايم خاصي در پيك مصرف ديده شده و قيمت برق يك منطقه گران شده است. قطعي برق در حال حاضر صنايع كشور را بيچاره كرده است و واحدهاي توليدي و صنعتي به‌شدت از اين مساله رنج مي‌برند.
تغيير ساعت كار يا تعطيلي
در همين حال برخي مسوولان براي گذر از خسارت به واحدهاي صنعتي نسخه تغيير ساعت كاري را عنوان مي‌كنند كه از سوي صنعتكاران رد مي‌شود. اين گروه معتقدند كه صنعتگران مي‌توانند زمان كاري خود را متناسب با قطعي‌ها تغيير دهند و در زماني كه خاموشي‌ها روي نمي‌دهد يعني بعد از ساعات كاري ادارات و كاهش ميزان مصرف فعاليت كنند روالي كه از سوي فعالان رد مي‌شود و اعلام مي‌كنند كه امكان تغيير زمان كاري وجود ندارد و در نهايت مجبور هستند نسخه قديمي تعطيلي را جايگزين وعده‌هاي تامين برق كنند.
موضوعي كه سيدسجاد هاشمي، رييس هيات‌مديره شهرك صنعتي عباس‌آباد آن را غير‌قابل اجرا مي‌خواند و مي‌گويد: «اين تغيير زمان فعاليت به ساعات پاياني روز براي اكثر صنايع قابل اجرا نيست زيرا تردد كارگران در اين زمان مشكل است و خستگي افراد در ساعات پاياني روز مي‌تواند بروز حوادث كار را افزايش دهد. همچنين اكثر كارخانه‌ها بايد در ساعات روز با دفاتر مركزي خود در ارتباط باشند كه تغيير ساعت كار اين ارتباط را مختل مي‌كند. اكثر دستگاه‌هاي كارخانه‌ها نظير كوره‌ها بيش از يك مگاوات برق مصرف مي‌كنند و حتي ژنراتور اضطراري نيز نمي‌تواند اين ميزان برق را توليد كند.
او با اشاره به زيان‌هاي حاصل از خاموشي‌ها مي‌گويد: «قطع برق مشكلات عديده‌اي را براي صاحبان صنايع به وجود آورده و بسياري از آنان روزانه چند ميليون ضرر ناشي از خرابي مواد اوليه و بيكاري كارگران در زمان خاموشي متحمل مي‌شوند. اينك از مجموع پروانه‌هاي بهره‌برداري ٤٦٤ واحد به طور كامل تعطيل است، ١٨٠ واحد با ظرفيت كامل و ٨٠٠ واحد با ظرفيت ١٠ تا ٤٠ درصدي كار مي‌كنند و ٢٠٠ واحد نيز به شكل انبار فعاليت دارند. البته مشكل كمبود برق به سال‌هاي قبل مربوط مي‌شود زيرا شهرك صنعتي عباس‌آباد براي تامين ٣٠٠ مگاوات برق، پول به شركت برق پرداخت كرده ولي فقط ١٠٠ مگاوات برق تحويل گرفته است. پست سياري كه قرار بود ٤٠ مگاوات ديگر برق شهرك را تامين كند فقط ١٤ مگاوات برق در اختيار كارخانه‌ها قرار داده بنابراين بدون خاموشي نيز شهرك صنعتي عباس‌آباد با مشكل كمبود برق مواجه است.
هدررفت ٣٨٠ تن شكرخام در هر خاموشي
در حالي كه اين تعطيلي‌ها مختص پايتخت نيست و اين روال خاموشي كه در روزهاي گذشته به جاي ٦ ساعت براي صنايع فعال در جنوب كشور به ٢٤ ساعت افزايش يافته موجب شده تا خسارت‌هاي هنگفتي به صنايع اين منطقه بزند به گونه‌اي كه محمود شميلي، مديرعامل شركت توسعه نيشكر و صنايع جانبي به از بين رفتن ٣٨٠ تن محصول شكر خام در زمان قطع برق اشاره مي‌كند، مي‌گويد: «با هر قطعي مقدار زيادي مواد اوليه و خام كارخانجات و صنايع مختلف وابسته به نيشكر ازجمله خمير مايه، الكل و چوب نيز ضايع مي‌شوند. براي ما ٦ ساعت قطعي برق تبعات زيادي به دنبال دارد و با هر قطعي، سه ساعت طول مي‌كشد تا يك كانال آب ١٢كيلومتري دوباره پر از آب شود و ۵ ساعت زمان نياز داريم تا آب به قسمتي از مزرعه برسد كه به دليل قطع برق، آبياري نشده است.
سنگي‌ها در حاشيه امن
جالب اينجاست در حالي كه اكثر فعالان صنعتي در شهرك‌هاي صنعتي كه قرار بود روزي با ايجاد نيروگاه از قطعي‌هاي برق مصون بمانند به خاطر قطعي‌هاي برق و گاز در تابستان و زمستان گلايه دارند. خشايار شهبازي از فعالان حوزه سنگ در شهرك صنعتي شمس‌آباد به «اعتماد» مي‌گويد: هر چند كه به خاطر قطعي برق چه برنامه‌ريزي شده و چه نامرتب همه فعالان صنعتي زيان مي‌بينند اما در بخش سنگ به دليل اينكه فعاليت دستگاه‌ها با قطعي برق تنها متوقف مي‌شود و مواد اوليه‌اي در آنها باقي نمي‌ماند، به جهت بيكاري كارگران هزينه‌هايي به واحدها وارد مي‌شود اما در بخش‌هايي كه مواد اوليه آنها در دستگاه‌ها عبور مي‌كند و قطع برق عمليات توليد را متوقف مي‌كند، خسارت‌ها بسيار زياد است.
او با اشاره به برخي واحدهاي صنعتي كه در روزهاي گذشته به دليل زيان‌هاي ناشي از انباشت مواد در دستگاه‌ها روال توليد را رها كرده‌اند، مي‌گويد: در شهرك صنعتي واحدهايي هستند كه با برآورد سود و زيان فعاليت‌شان تصميم گرفتند تا مهيا شدن شرايط توليد بدون قطعي برق كارگران خود را روانه منزل كنند و حداقل در يك بازه زماني يك ماهه توليد نداشته باشند. اين روال هم به واحدها زيان مي‌رساند و هم ممكن است به دليل كاهش عرضه محصول توليدي آنها قيمت‌ها را در بازار افزايش دهد كه خود مستلزم تصميم‌گيري دولت براي عبور از اين شرايط است.
شهبازي در همين حال تاكيد مي‌كند كه اين روال مسبوق به سابقه است و اگر در سال‌هاي گذشته با افزايش ظرفيت توليد برق يا حداقل احداث نيروگاه‌هاي اختصاصي فكري براي تامين صنايع مي‌شد امروز شاهد تكرار خسارت‌هاي چند ميلياردي به صنعتگران نبوديم.