سال هشتادویک بود که 48 مغازه در میدان نقش‌جهان دچار حریق شدند. آتش خاموش و مغازه‌ها مرمت شدند.  ایستگاه آتش‌نشانی نیز با تمام تجهیزات برای مهار هرگونه حادثه احتمالی در کنار این میدان احداث شد با این وجود به دلیل نا امین بودن و فرسوده بودن تاسیسات برق خطر آتش‌سوزی همچنان بر سر این مجموعه تاریخی وجود دارد. یکبار دیگر نیز در بامداد 28 مرداد سال 1385 یک دهنه مغازه در بازار اطراف این میدان دچار آتش‌سوزی شد. هرچند در آن هنگام نیز مامورین آتش‌نشانی خود را سریع به محل حادثه رساندند و از بروز یک حادثه بزرگ جلوگیری کردند از دید کارشناسان آتش‌نشانی و میراث‌فرهنگی تا زمانی که تاسیسات برق بازار تعمیر و تعویض نشود خطر آتش‌سوزی گسترده همچنان بالای سر بازار خواهد بود.

خطری که با تمام هشدارهایی که در سال‌های گذشته نسبت به وقوع آن داده شد بنظر می‌رسد چندان جدی گرفته نشده است. تا آنجایی که در دوسال گذشته دستکم هر شش ماه یکبار و سپس از دوماه یکبار شاهد وقوع یک آتش‌سوزی در این بازار تاریخی بوده‌ایم. آخرین مورد آن نیز همین هفته گذشته در تعطیلات تاسوعا و عاشورای حسینی رخ داد. هرچند این مورد نیز به خیر گذشت اما زنگ هشدار را بیشتر از گذشته به صدا در آورد.

نگرانی از تکرار یک حادثه

پیشتر فریبا خطابخش در گفتگویی که 29 اردیبهشت سال 98 با خبرگزاری ایسنا انجام داده بود وضعیت بازار نقش‌جهان از نظر آتش‌سوزی را بحرانی توصیف و اعلام کرده بود: "باید به موضوع سیم‌های برق این بازار به طور جدی رسیدگی شود چراکه آتش سوزی مثل آنچه در تبریز روی داد در این بازار با وجود چنین سیم کشی‌های دور از ذهن نیست."

همچنین رئیس شورای هماهنگی سازمان‌های غیردولتی میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کشور به نمایندگی از اعضاء این شورا در تاریخ 29 خرداد سال جاری با ارسال نامه‌ای خطاب به مدیریت موقوفۀ صارمیۀ اصفهان، خواستار ارتقای ایمنی میدان ثبت جهانی شدۀ نقش‌جهان و بازار پیرامون آن برای جلوگیری از بروز آتش سوزی شد.  او در این نامه با اشاره به آتش‌سوزی یکی از مغازه‌های بازار در فروردین امسال خواستار: شارژ کپسول‌های آتش‌نشانی اهدایی میراث فرهنگی، نصب کلید محافظ جان و سیستم اعلام حریق و جابجایی مشاغل پرخطر از محدوده این بازار به منظور جلوگیری از تکرار حادثه بازار تبریز در این میدان شدند.

در همین رابطه سید عبدالله جلیلیان رئیس کمیته میراث‌فرهنگی شورای هماهنگی سازمان‌های غیردولتی میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کشور در گفتگو با خبرنگار "نوسان" پیرامون این نامه گفت: تاکنون برای جلوگیری از بروز هرگونه آتش‌سوزی که موجب خسارت به این مجموعه تاریخی شود به ارگان‌ها و نهادهای دولتی متعددی از دادستانی، استانداری، شهرداری، آتش‌نشانی گرفته تا میراث‌فرهنگی و موقوفه صارمیه که متولی میدان است مراجعه و نامه‌نگاری کرده‌ایم اما دریغ از یک پاسخ درست و روشن. تنها موقوفه صارمیه در پاسخ به نامه مذکور به ما نوشت:" طی بازدیدهای مستمر و جاری کارشناسان به یکایک مستاجران تذکرات لازم در خصوص رعایت اصول ایمنی برای حفظ و مراقبت از رقبات موقوفه که بعنوان سرمایه ملی قلمداد می‌شود داده شده" اما با توجه به شرایط موجود که تقریبا هر دو ماه یکبار شاهد بروز یک آتش‌سوزی هستیم این تذکرات کافی نیست، باید اقدامی جدی‌تری صورت گیرد. ازاین‌رو بنظر می‌رسد باید دادستان بعنوان مدعی‌العموم و استاندار بعنوان متولی موقوفه صارمیه به موضوع ورود کند به اداره‌کل برق استان اصفهان دستور خریداری و نصب کلیدهای محافظ جان در مغازه‌های بازار بدهد هزینه آن را نیز در اقساط بلند مدت از کسبه بازار دریافت کند. جلیلیان در آخر خاطر نشان کرد: فراموش نکنیم دو چیز شهر اصفهان را از تمام شهرهای ایران متمایز و در جهان مشهور کرده است یکی رودخانه زاینده‌رود که متاسفانه از ما گرفتند و دیگری میدان نقش‌جهان اگر این دو را از دست دهیم اصفهان تفاوتی با شهرهای دیگر ندارد برای همین باید در حفظ و حراست آن کوشید.

بازار نقش‌جهان ایمن شده است؟!

از سوی دیگر در سال 89 بهزاد بزرگزاد مديرعامل وقت سازمان آتش نشاني و خدمات ايمني شهرداري اصفهان اعلام كرد این سازمان با همکاری سازمان میراث‌فرهنگی اقداماتی را جهت ایمن‌سازی میدان نقش‌جهان انجام داده است. اقدامات از این قرار است: نصب شيرهاي آتش نشاني، خريد و استقرار حدود 2 هزار و700خاموش كننده، استقرار گشت موتورسوران آتش‌نشانی و چاپ و انتشار 5 هزار جلد کتاب در رابطه با راهكارهاي حفاظتي بازار بزرگ از حريق که به منظور افزایش فرهنگ عمومی در اختیار کسبه این بازار تاریخی گذاشته شده است.

هرچند مدیرعامل وقت سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان اعلام کرده بود بازار و میدان نقش‌جهان در برابر هرگونه خطر آتش‌سوزی ایمن شده است اما با توجه به حوادث دوسال گذشته در این بازار بنظر می‌رسد هنوز خطر آتش‌سوزی گسترده بر سر این بازار به شکل جدی وجود دارد باید اقدامات جدی‌تری در این خصوص انجام داد. در همین رابطه فرهاد کاوه آهنگر وجود چند نهاد متولی در بازار را یکی از مشکلات مهم و اصلی بر سر ایمن‌سازی بازار نقش‌جهان در برابر آتش‌سوزی بیان کرد و گفت: سراغ هر نهادی که می‌رویم ما را به نهاد دیگری پاس می‌دهد. سراغ شهرداری می‌رویم ما را سمت میراث‌فرهنگی پاس می‌دهند. سراغ شهرداری می‌رویم می‌گویند باید بروید شورای اصناف و کسبه! سراغ آنها می‌رویم می‌گویند باید بروید سراغ اوقاف و همین‌طور این چرخه ادامه دارد. چرخه ای که موجب می‌شود هر اقدامی با مشکل انجام شود درحالی که یک نفر باید مسئولیت ایمن‌سازی بازار را قبول کند. در دوران زنده‌یاد دکتر الهیاری سازمان آتش‌نشانی طرحی را برای ایمن‌سازی بازار به میراث‌فرهنگی ارائه داد خوشبختانه اقدامات مثبتی هم انجام شد اما سرعت آن اندک بود.

کاوه آهنگران در ادامه وجود سیم‌کشی‌های تارعنکوبتی برق و مشاغل پرخطر مانند کارگاه‌های طلاسازی که از اسید استفاده می‌کنند را عامل آسیب‌زا بیان کرد و گفت: هرچه سریعتر این موارد باید رفع شود البته درحال حاضر بخش از سیم‌کشی‌های بازار ساماندهی شده است اما هنوز بخش‌های زیادی از آن خطر آفرین است. همچنین در رابطه با وجود کارگاه‌های طلا و نقره‌سازی و مسگری که مدام از کپسول‌های گاز و مواد شیمیایی آتش‌زا استفاده می‌کنند مدام نکات ایمنی را به آنها گوشزد کرده‌ایم آموزش‌های لازم را برای اطفای حریق به آنها داده‌ایم که خوشبختانه موثر هم بوده است. همچنین کپسول‌های آتش‌نشانی را در اختیار کسبه و اهالی بازار قرار داده‌ایم بصورت رایگان آنها را شارژ می‌کنیم اما هر از چندگاهی به سرقت می‌روند. خوب چه کسی باید مراقب باشد؟ آیا میراث‌فرهنگی نباید مراقب باشد؟ کسبه بازار با وجود تمام درآمدی که دارند یک کلید محافظ جان نصب نمی‌کنند که در هنگام اتصالی برق‌ها فوری جریان آن قطع و جلو فاجعه گرفته شود درحالی هر مغازه‌ای موظف به نصب آن است. سخنگوی آتش‌نشانی اصفهان در آخر تاکید کرد: درحال حاضر اصلی‌ترین مسله در بازار که موجب آتش‌سوزی می‌شود سیستم سیم‌کشی فرسوده و تارعنکبوتی است که باید هرچه سریعتر ساماندهی شود در این راه کسبه و اهالی بازار نیز باید مسئولین آتش‌نشانی را یاری کنند.

سخن آخر اینکه اینبار نیز به خیر گذشت اما همیشه به خیر نمی‌گذرد. خطر بیخ گوش میدان نقش‌جهان و سایر آثار تاریخی اصفهان است هرچه سریعتر باید از این سرمایه‌های ملی محافظت  کرد.