جهان صنعت نوشت: تامین بخش مهمی از نهاد‌ه‌های تولید بخش کشاورزی کشور از طریق واردات به شکل مواد اولیه یا محصول نهایی واقعیتی انکارناپذیر است. واردات این نهاده‌ها نیازمند تامین ارز است که پس از اصلاح نظام یارانه‌ای دولت سیزدهم نرخ آن از ۴ هزار و ۲۰۰ تومان به ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان افزایش یافته است. طبق آمار در میان تمام نهاده‌های تولید بخش کشاورزی، نهاده‌های خوراک دام بیشترین ارز واردات را به خود اختصاص می‌دهند. نهاده‌های دامی همواره در لیست واردات کالا‌های اساسی در رتبه‌های نخست قرار گرفته‌اند.
به گفته کارشناسان، تنها در بخش طیور کشور حدود ۸۰ درصد نهاده‌های خوراک دام وارداتی است و نیازمند تامین ارز. به عبارت دیگر، اختلال در تامین ارز نهاد‌ه‌های خوراک دام می‌تواند تولید طیور را فلج کند. فلج شدن تولید مرغ در کشور با توجه به افزایش سهم آن در سبد پروتیئنی مردم در پی گرانی بی‌سابقه گوشت قرمز، نتایج منفی غیر‌قابل تصوری دارد.
براساس نامه اخیر اتحادیه واردکنندگان نهاده‌های دام و طیور ایران به رییس کل بانک مرکزی، در حال حاضر علاوه بر توقف حدود ۲۵ فروند کشتی کالا‌های اساسی متعلق به بخش خصوصی در انتظار تخصیص ارز (حدود ۶۰۰ میلیون یورو)، بیش از ۵/۱ میلیارد دلار نهاده‌های دامی در گمرکات کشور کورتاژ شده و بیش از دو ماه است که منتظر تخصیص ارز نیمایی است.
۱۰ دی‌ماه سال‌جاری محمد مخبر معاون اول رییس‌جمهور اعلام کرد، دولت نرخ ارز کالا‌های اساسی را برای دو سال ثابت نگه می‌دارد تا بتواند مانع از شکل‌گیری تنش جدی در قیمت‌ها شود. اما یک روز پس از آن کلیه درخواست‌های تخصیص ارز نیمایی برای واردات نهاده‌های دامی توسط بانک مرکزی باطل شد. براساس نامه اتحادیه واردکنندگان نهاده‌های دام و طیور به رییس دولت سیزدهم، از ۱۲ دی ماه کلیه درخواست‌های تخصیص ارز نیمایی برای واردات نهاده‌های دامی توسط بانک مرکزی ابطال شده و در مراجعه به بانک عامل اعلام می‌شود برای تامین ارز کالا‌های اساسی صرفا از مسیر منابع موجود در دو کشور همسایه می‌توان اقدام کرد.
تاخیر در تامین ارز مورد نیاز واردات نهاده‌های تولید در بخش کشاورزی هم‌اکنون نیز اثر خود را گذاشته است و خبرهایی از کمبود، کاهش عرضه و افزایش قیمت نهاده‌های تولید زیر بخش‌های کشاورزی و دامی به گوش می‌رسد. به باور کارشناسان، نتیجه تاخیر در تامین ارز مورد نیاز واردات نهاده‌های تولید بخش کشاورزی، افزایش قیمت تمام‌شده تولید و تضعیف امنیت غذایی کشور است.
وعده‌های بی‌سرانجام
این در حالی است که رییس هیات‌مدیره اتحادیه مرکزی دامداران ایران از وعده مسوولان بر‌ای تامین ارز واردات نهاده تا هفته آینده خبر داده و گفته: برخی واحد‌های مرغداری از یک هفته گذشته کنجاله سویا و ذرت کافی برای‌ دان مرغ‌ها نداشته‌اند و اگر این شرایط تا ۱۰ روز دیگر ادامه داشته باشد کاهش ۳۰ تا ۵۰ درصدی تولید قطعی است.
ماه قبل گمرک اعلام کرد که حدود هشت میلیون تن انواع نهاده دامی و سایر اقلام اساسی در بندرهای جنوبی و شمالی کشور رسوب شده است. یکی از مهم‌ترین دلایل رسوب نهاده در بندرها تغییر نرخ ارز از ۴۲۰۰ تومان به ۲۸ هزار تومان است که به دلیل عدم‌نقدینگی و سرمایه در گردش واردکنندگان منجر به طولانی شدن ترخیص کالاها از بندرها شده است.
عضو هیات‌مدیره اتحادیه واردکنندگان نهاده دام و طیور می‌گوید بیش از دو ماه است که هیچ ارزی به کالاهای اساسی و نهاده دام و طیور اختصاص پیدا نکرده که ادامه این روند قطعا بخش تولید مواد پروتئینی و لبنی کشور را دچار مشکل می‌کند. معاون وزیر جهاد کشاورزی نیز می‌گوید پیگیر تخصیص ارز به نهاده‌های دامی هستیم، اما بانک مرکزی باید در این مورد تصمیم بگیرد. محمدعلی ضیغمی با بیان اینکه نهاده‌های دام و طیور مهم‌ترین و پراولویت‌ترین کالاهای اساسی در سبد خانوار بوده و اهمیت آن از این جهت است که تاثیر زیادی در تولید گوشت، مرغ، لبنیات و تخم‌مرغ دارد، اعلام کرد: همواره در زمان‌هایی که محدودیت منابع ارزی وجود داشت و حتی در بدترین شرایط‌، ارز نهاده‌های دام و طیور تامین می‌شد، زیرا هیچ کالایی تا به این حد استراتژیک نیست.
وی ادامه داد: در شرایطی که از گشایش‌ها و کفایت منابع ارزی در کشور سخن گفته می‌شود و رییس کل بانک مرکزی نیز چندین روز پیش اعلام کرد که بالغ بر ۵/۶ میلیارد دلار ارز تخصیص داده شده، سوال اینجاست که کدام کالاها ارز دریافت‌ کرده‌اند که ارزش آنها بیش از نهاده‌های دامی است و چرا بیش از دو ماه است که ارزی به کالاهای اساسی و نهاده دام و طیور اختصاص پیدا نکرده است.
عضو هیات‌مدیره اتحادیه واردکنندگان نهاده دام و طیور افزود: اگر به آمار اسکله‌های بندر امام خمینی مراجعه کنید متوجه خواهید شد که کشتی‌هایی مدت‌هاست که منتظر تخصیص ارز هستند. البته در کنار آن نیز بسیاری از کالاها تخلیه شده‌اند و بخش قابل توجهی از آنها به فروش رفته‌اند که هنوز ارزی دریافت نکرده‌اند.
وی با بیان اینکه طبق آمار و اطلاعاتی که واردکنندگان نهاده‌های دام و طیور رسما منتشر کردند بیش از ۶/۱ میلیارد یورو معادل ارزش کالاهایی است که در سامانه بازارگاه تحت نظارت وزارت جهاد عرضه و توزیع شده، گفت: بیش از دو ماه است که به دلیل توقف تخصیص ارز، نهاده‌های دامی ارزی دریافت نکرده‌اند و کالاهای آماده‌ نیز اجازه پهلوگیری از طریق صاحبان کالا را ندارند.
این فعال بخش خصوصی در ادامه افزود: در حال حاضر ۳۶ کشتی منتظر دریافت ارز، پهلوگیری و تخلیه هستند که ۲۵ کشتی مربوط به بخش خصوصی است و این در حالی است که سال گذشته همین ایام تعداد کشتی‌های منتظر در اسکله حدود ۱۵ فروند بود و علت عدم پهلوگیری نیز پر بودن اسکله‌ها بود.
بخش خصوصی در حال کوچک شدن است
به گفته وی بخش خصوصی کشور به دلیل شرایط موجود، عدم تخصیص ارز و همچنین شرایط حاکم بر صنعت در حال حذف و کوچک شدن هستند.
ضیغمی در ادامه افزود: چندی پیش بانک مرکزی اعلام کرد که حجم تجارت خارجی و منابع داد و ستد ارزی ما نسبت به سال گذشته ۳۰ درصد افزایش یافته است. اگر گزارش
۱۰ ماهه گمرک از واردات را در نظر بگیریم در ۱۰ ماهه ۱۴۰۱ در بخش نهاده‌های دام و طیور مجموعا ۱۷ درصد کاهش واردات داشته‌ایم که این کاهش در کنجاله سویا به ۴۷ درصد نسبت به سال قبل رسیده است.
وی گفت: ادامه این روند ممکن است بخش تولید مواد پروتئینی و لبنی کشور را دچار مشکل کند. هر چند با همت بخش خصوصی کالا به قدر کافی وارد کشور شده است، اما اگر این شرایط ادامه یابد، تعداد شرکت‌های بخش خصوصی کاهش می‌یابد و این شرکت‌ها در جوامع بین‌المللی مخدوش می‌شوند. درخواست ما این است که مسوولان مربوط به این مهم ورود کنند که مشکلی برای بخش تولید ایجاد نشود.
در این راستا شاهپور اعلایی‌مقدم، معاون اقتصادی و برنامه‌ریزی جهاد کشاورزی، در حاشیه اولین کنگره ملی مراکز جهاد کشاورزی درباره عدم اختصاص ارز به نهاده‌های دامی و واردات آنها به کشور گفت: وزارت جهاد کشاورزی اکنون به هر واردکننده که بخواهد نهاده دامی وارد کند با درخواست آنها موافقت می‌کند و ارز مورد نیاز را بانک مرکزی باید اختصاص دهد. به گفته وی، نرخ ارز نهاده‌های دامی نیمایی است‌، با این وجود برای واردات اختصاص داده نشده و به مجوز‌های صادرشده توسط جهاد کشاورزی برای واردات نهاده‌ها ارز اختصاص نیافته است.
مشکل تامین نهاده‌‌های خوراک دام برای دامداری‌ها
چندی پیش فرهاد اکبری، رییس هیات‌مدیره اتحادیه مرکزی دامداران ایران، وضعیت عرضه نهاده‌‌های خوراک دام در بازار را بسیار نامناسب توصیف کرد و گفت: کمبود نهاد‌ه‌های خوراک دام به وضوح در بازار احساس می‌شود و این کمبود خود را با کاهش عرضه نشان داده و به شدت بر قیمت‌ها اثر گذاشته است.
وی یکی از نمونه‌های کمبود و کاهش عرضه نهاد‌ه‌های خوراک دام که قیمت آن رشد قابل توجه داشته، را نهاده خوراک دام کنجاله سویا عنوان کرد. رییس هیات‌مدیره اتحادیه مرکزی دامداران ایران افزود: در نتیجه کمبود و کاهش عرضه، قیمت هر کیلوگرم کنجاله سویا به بیش از ۲۲ هزار تومان رسیده، در حالی که قیمت مصوب آن ۱۶ هزار و ۳۰۰ تومان است، به عبارت دیگر قیمت کنجاله سویا در بازار به حدود ۶ هزار تومان بیش از قیمت مصوب رسیده است.
مرغداران کنجاله سویا و ذرت ندارند
رییس هیات‌مدیره اتحادیه مرکزی مرغداران میهن از ادامه کمبود و افزایش چند برابری قیمت نهاده‌‌های خوراک دام در پی عدم تامین ارز واردکنندگان خبر داد. به گفته وی، برخی واحد‌های مرغداری از یک هفته پیش کنجاله سویا و ذرت کافی برای ‌دان مرغ‌ها نداشته‌اند.
حمیدرضا کاشانی، اظهار کرد: در پی تشدید اعتراض مرغداران، مسوولان در ملاقاتی با آنها وعده داده‌اند که تامین ارز واردات نهاده‌ها تا هفته آینده انجام شود. وی همچنین خبر داد که واردکنندگان اعلام کرده‌اند اگر ارز واردات نهاده‌های دامی نیز تامین شود با توجه به افزایش نرخ دلار و بالا رفتن قیمت‌های جهانی، واردکنندگان حاضر به عرضه نهاده‌ها با قیمت‌های مصوب گذشته نیستند و درخواست افزایش آنها را دارند. رییس هیات‌مدیره اتحادیه مرکزی مرغداران میهن پیش‌بینی کرد: اگر تامین کافی کنجاله سویا و ذرت انجام نشود شاهد کاهش ۳۰ تا ۵۰ درصدی تولید در مرغداری خواهیم بود.
بازار سیاه کنجاله سویا
رییس انجمن پرورش‌دهندگان مرغ گوشتی، درباره بحرانی شدن بازار کنجاله سویا گفت: با توجه به تاخیری که در سامانه بازارگاه نهاده‌های کشاورزی رخ داد، منجر به عدم توزیع این نهاده کنجاله سویا شد که در نهایت مرغداری‌ها ناچار شدند نهاده مورد نیاز خود را از بازار آزاد تامین کنند. محمد یوسفی افزود: مرغداری‌ها مجبور هستند در این شرایط از هر مسیر قانونی و غیرقانونی اقدام به تامین نهاده با هر قیمتی کنند.
وی خاطرنشان کرد: سامانه بازارگاه نهاده‌های کشاورزی، وظیفه دارد براساس تعداد جوجه‌ریزی، مرغ مادر و مرغ تخم‌گذار مواد اولیه در اختیار مرغداری‌ها قرار دهد، اما این سامانه از مدت‌ها پیش هزینه نهاده را دریافت و پول آن را بلوکه کرده است.
این فعال صنفی با بیان اینکه گفته می‌شود بخشی از این نهاده‌ها در بندرها در انتظار ترخیص هستند، تصریح کرد: از طرف دیگر عنوان می‌شود که واردات نهاده به نسبت سال گذشته کمتر بوده است، این در حالی است که قرار بود شرکت پشتیبانی امور دام همواره تمام اقلام را سه ماه ذخیره در گردش داشته باشد که هیچ ‌زمان با مشکل کمبود و بازار سیاه مواجه نشویم.
رییس انجمن پرورش‌دهندگان مرغ گوشتی در انتها عنوان کرد: برخی از مرغداران از سه ماه گذشته پول کنجاله سویا را پرداخت کرده‌اند اما تاکنون این نهاده را دریافت نکرده‌اند.