با كمال تاسف شاهد هستيم كه در سطوح تصميم‌گيري‌هاي كليدي و اساسي كشور، رويه‌هايي مشاهده مي‌شود كه نسبتي با دورن‌گري، توسعه، علم‌محوري و اخلاق‌محوري ندارد. مشاهده تلاش‌هاي چند روز اخير حكومتگران براي ارايه چشم‌انداز اميدواركننده از اقتصاد ايران در سال جديد، سلطه رويه‌هاي كوته‌نگرانه را نشان مي‌دهد.
مشاوران رييس‌جمهور، الفباي علم اقتصاد
و توسعه را هم نمي‌دانند
تویيتي از طرف آقاي رييس‌جمهور منتشر كرده‌اند كه رشد اقتصادي چنين و چنان است! اين مطلب منتشر شده نشان مي‌دهد آنهايي كه به ايشان مشاوره مي‌دهند، الفباي علم اقتصاد و توسعه را هم نمي‌دانند؛ چرا كه آنچه كه عنصر حياتي است و با سرنوشت‌سازي، رشدهاي اقتصادي را معني‌دار مي‌كند، كيفيت رشد است و نه اندازه آن! با اين توجيه كه ايشان آگاهي تخصصي ندارند و به كساني اعتماد كرده‌اند كه آنها هم دست‌كم ناآگاهانه، و ان‌شاالله فراتر از آن نباشد، عمل مي‌كنند، اما انتظارات‌مان از افرادي مانند سخنگوي دولت و از آن مهم‌تر سخنگوي اقتصادي دولت بيشتر است. در نخستين گفت‌وگوي اقتصادي سخنگوي محترم دولت با جامعه، ملاحظات و نكته‌هايي را مشاهده مي‌كنيم كه به ما مي‌گويد صد رحمت به آقاي رييس‌جمهور!
رونق اقتصادي ؟ بسيار مايه شگفتي است!
اين مساله بسيار شگفت‌انگيزي است كه سخنگوي گرامي دولت در سخنان اخير خود، عنوان كرده است كه ايران در حال ورود به مدار رونق اقتصادي است! حقيقتا اين اظهارات براي من بسيار مايه شگفتي بود! اگر ايشان حتي گزارش‌هاي رسمي منتشر شده طي چند وقت اخير را ملاحظه مي‌كردند حتما از اين شيوه تعامل با اصحاب رسانه و از طريق آن با جامعه، تجديد نظر مي‌كردند. باعث تاسف است كه به اين عزيزان گوشزد كنيم كه ادعاي آقاي سخنگو درباره با كيفيت بودن اين رشد، به صرف اينكه يك ادعا از سوي ايشان است، پذيرفته نمي‌شود. آقاي سخنگو بايد منطق‌هايي را ارايه كنند كه اگر قرار باشد اعتبار علمي داشته باشند، حتما بايد مبتني بر شواهد قابل اعتنا و معتبر باشد.
چرا به دولت قبل بد و بيراه مي‌گوييد؟
در آغاز دوره كارشناسي در رشته اقتصاد، جزو اولين مسائلي كه براي يك دانشجو در آموزش توسعه مطرح مي‌شود، اين است كه رشد اقتصادي ممكن است در سطوح بالايي اتفاق بيفتد، اما به واسطه بي‌كيفيت بودن، مضمون كاملا ضدتوسعه‌اي داشته باشد. اينها نكته‌هايي بسيار ابتدايي است. كسي كه در مقام امين دولت مي‌خواهد با مردم از موضع حكومت صحبت كند، حتما بايد به اين مسائل توجه داشته باشد. آنچه كه مساله را به مراتب تلخ‌تر مي‌كند، اين است كه ايشان در اولين صحبت در سال جديد، ابتدا شروع به بد و بيراه گفتن به دولت قبلي مي‌كند!
اگر شما مي‌خواهيد به اين شيوه برخورد كنيد، انصاف داشته باشيد و بگوييد رشد اقتصادي كه در يك سال 1395 دولت قبلي ايجاد كرد، از مجموع رشد سه ساله شما بيشتر بوده است. نمي‌شود كه يك بام و دو هوا! تورم سه ساله اول دولت قبل را با تورم سه ساله اول اين دولت مقايسه كنيد! اگر چنين مقايسه‌هايي صورت گيرد، به جز اينكه دور بودن از علم و اخلاق در رويه‌هاي كوته‌نگرانه بر ملا مي‌شود، اين است كه سياست‌تان مبني بر اينكه هنوز هم در پايان كارتان مي‌گوييد هر چه فرياد داريد بر سر دولت قبل بزنيد، رنگ مي‌بازد! اين چه دولتي است كه شما همه بد و بيراه‌ها را به او مي‌گوييد، اما در كل سه سالي كه از عمر دولت‌تان مي‌گذرد، همچنان برنامه همان دولت را تمديد كرديد!
منافع مافياها در مقدرات اقتصادي ايران
آقاي سخنگو ادعا كرده‌اند رشدي كه در 1402 رقم زديم، رشد باكيفيتي بوده است. به ايشان عرض مي‌كنم كاش گزارش پايش بخش حقيقي اقتصاد ايران كه تا 11 ماهه سال گذشته را پوشش مي‌داده و در اسفند 1402 توسط مركز پژوهش‌هاي مجلس منتشر شد را مطالعه مي‌كرديد. به صراحت آمده كه در بهمن 1402، شاخص توليد و فروش شركت‌هاي صنعتي بورسي نسبت به بهمن 1401، با كاهش 1.9 درصدي در توليد و كاهش 3.4 درصدي در فروش روبرو بوده كه نشان مي‌دهد رشدي كه حاصل شده هيچ نسبت قابل اعتنايي با كيفيت سطح توسعه ندارد. بخش بزرگي از مقدرات اقتصادي ايران در چارچوب منافع مافياها، از جمله مافياي واردات، رباخوارها، سوداگران و از اين قبيل رقم مي‌خورد.
مراقب باشيد ذوق مرگ نشويد
اگر مي‌خواهيد گزارش تطبيقي دهيد، وقتي براي آن دولت، دوره 10 ساله را درنظر مي‌گيريد، براي خودتان هم بايد داده‌هاي‌تان مبتني بر دوره 10 ساله باشد، از آن مهم‌تر اين است كه اگر مي‌خواهيد سالانه هم مقايسه كنيد، رشد اقتصادي كه آنها در 1395 تجربه كردند، از كل رشد اقتصادي دوره شما هم بيشتر بوده است. چرا آن رشد را در آن زمان گرامي نداشتيم! چون آن رشد بي‌كيفيت بود. اكنون نيز به شما مي‌گوييم مراقب باشيد ذوق‌مرگ نشويد، چرا كه اين رشد بسيار بي‌كيفيت‌تر از آن رشد است.
امنيت سرمايه‌گذاري به مراتب بدتر از سال قبل شد
به صلاح شخص سخنگو، دولت، حكومت و كشور است كه سخنگو حرف با مبنا بزند، در صفحه هشت گزارش «پايش امنيت سرمايه‌گذاري در سال 1401» كه توسط مركز پژوهش‌هاي مجلس در اسفند 1402 آمده كه ارزيابي امنيت سرمايه‌گذاري در سال 1401 نسبت به سال 1400 نشان مي‌دهد امنيت سرمايه‌گذاري در اين سال به مقدار قابل توجهي نامناسب‌تر و بدتر شده است. شما كجا بهبود فضاي كسب و كار ايجاد كرديد! با شوك درماني‌هاي پياپي اين بهبود حاصل شده يا با افزايش وحشتناك نرخ بهره اوضاع بهتر شده و چشم‌انداز اميدبخش‌تر براي سرمايه‌گذاري توليدي در كشور ايجاد كرده است!
روي دولت قبل را در حركت
به سمت اضمحلال سفيد كرديد
نمي‌گويم از آنها تعريف كنيد، من هم در دولت قبل به جز حدود۱۷۰ مقاله، سخنراني و مصاحبه، دو كتاب در زمينه مسير خطرناك رو به انحطاطي كه به خاطر خطاهاي سياست‌گذاري در آن دوره اتفاق افتاده است، منتشر كردم. من براي نقد كردن آن دولت هزينه دادم اما اكنون به شما مي‌گويم شما روي آن دولت را در تخريب و تشديد سرعت حركت به سمت اضمحلال سفيد كرديد. صادقانه بگوييد آنها چه كارهايي مي‌كردند كه شما نمي‌كنيد! اگر تخريب‌ها را با دامن زدن به مناسبات عدم شفافيت كه بسترساز فساد است انجام دادند و با وارد كردن شوك‌هاي پي در پي به قيمت‌هاي كليدي، اين اقدامات را انجام دادند شما كدام يك را انجام نداديد؟
حدود ۷۵ درصد وام بانك‌ها
به زيرمجموعه‌هاي خود است
در حالي كه يكي از حادترين بحران‌هاي بخش توليدي ما دسترسي به سرمايه در گردش است، به‌طور متوسط حدود ۷۵ درصد وام‌هايي كه بانك‌ها ارايه مي‌دهند، به زيرمجموعه‌هاي خود است؛ چرا اين دولت در برابر اين مسائل سكوت مي‌كند؟ چرا با اينكه مركز پژوهش‌هاي مجلس رسما در گزارشي عنوان كرده كه نزديك به دوسوم ايام سال گذشته، بيش از ۵۰ درصد رشد پايه پولي فقط مربوط به طرز عمل بانك [...] مي‌شده، اين دولت سكوت مي‌كند؟!
تناقض در ارايه آمار سرمايه‌گذاري
در بخش نفت؟!
ايشان (سخنگوي اقتصادي دولت) فرموده‌اند ما ركورد جذب سرمايه خارجي را زده‌ايم! بايد به ايشان گفت اينها منطق رفتاري دارد. كدام يك از عناصر جاذبه ايجاد كن را بهبود بخشيده‌ايد! تناقض‌ها را ببينيد همين آقاي سخنگو در هشتم اسفند ۱۴۰۲ رقم سرمايه‌گذاري خارجي در بخش نفت را حدود ۴.۸ ميليارد دلار اعلام كرد و گفت از اين نظر بخش نفت نسبت به ديگر بخش‌هايي كه جذب سرمايه‌گذاري خارجي كردند شاگرد اول بوده است! اما در ۱۴ فروردين ۱۴۰۳ مي‌گويد سهم بخش نفت از كل سرمايه خارجي جذب شده يك و نيم درصد است! اگر اين 1.5 درصد درست باشد به معني اين است كه كل سرمايه خارجي جذب شده در بخش نفت حدود ۸۲ ميليون دلار است يعني زير ۱۰۰ ميليون دلار؟!! فاصله زماني اين دو اظهارنظر را مقابل چشم خود بياوريد!
چرا كارشناسي كه درباره نرخ ارز هشدار داد تنبيه شد؟
آنها كه افزايش چشمگير بازدهي در فعاليت‌هاي سوداگرانه در بازار پول و سرمايه را دامن مي‌زنند كشور را به ورطه‌هاي خطرناك مي‌برند. كليددار اين قضيه در سال گذشته بانك مركزي بوده است. اين اقدامات را كه دولت قبل نكرده و اين تصميمات را هم استكبار جهاني نگرفته است. مهم‌تر اين است كه هم آقاي رييس‌جمهور و هم آقاي سخنگو، شرافتمندانه از مسوولان زيرمجموعه خود بخواهند، گزارشي درباره مطلبي كه مرداد ۱۴۰۰ دفتر اقتصاد كلان سازمان برنامه منتشر كرد، بدهند. عنوان اين گزارش «برآورد بدهي‌هاي دولت از ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۶» بود. آن كارشناس با شرفي كه اين گزارش را تهيه كرده و هشدار داده بود را عزيزان تنبيه كردند؛ اما مي‌خواهم بگويم اين گزارشي بود كه در همين دولت منتشر شده بود. گزارش سازمان برنامه مي‌گويد حدود سال ۱۴۰۶ اوضاع نرخ ارز بسيار فاجعه‌آميز مي‌شود، اما عزيزان او را تنبيه كردند! گفته بود در سال ۱۴۰۰ نرخ ارز به ۲۵ هزار تومان مي‌رسد، شما او را تنبيه كرديد در حالي كه كارنامه‌اي كه خودتان رقم زديد از اين رقم بيشتر بود! شرم‌آور است! نگوييم شرم‌آور، بلكه بگوييم عبرت‌آموز است!